Kilkumilionowa widownia przed telewizorami, kilka tysięcy piosenek zaśpiewanych na scenie Amfiteatru Tysiąclecia, kilkuset artystów, którzy na trwale zapisali się złotymi zgłoskami w dziejach polskiej muzyki rozrywkowej i jedyny taki, niepowtarzalny i rozpoznawalny sygnał rozpoczynający każdy z koncertów. Taki jest Krajowy Festiwal Polskiej Piosenki (KFPP) w Opolu, który już w piątek rozpocznie się po raz 56. Przybliżamy ideę organizacji największego muzycznego przedsięwzięcia w kraju, jego najważniejsze momenty oraz związki z Konkursem Piosenki Eurowizji.
Krajowy Festiwal Polskiej Piosenki w Opolu powstał jako alternatywa dla odbywającego się od 1961 roku Międzynarodowego Festiwalu Piosenki w Gdańsku, później przeniesionego do Sopotu i dziś powszechnie kojarzonego z Operą Leśną. W odróżnieniu od niego nie miał być on miejscem gromadzącym przedstawicieli europejskiej sceny muzycznej, a przedsięwzięciem, dziś powiedzielibyśmy, dużo bardziej offowym. Celem jego twórców, kompozytora, Mateusza Święcickiego, dziennikarza III programu Polskiego Radia i pisarza, Jerzego Grygolunasa, a także burmistrza Opola, Karola Musioła, było pokazanie szerokiej publiczności młodych, początkujących artystów i ich repertuaru oraz wprowadzenie świeżości w rozgłośni Polskiego Radia poprzez promocję bardziej zróżnicowanej muzyki pod względem stylów artystycznych. Miasto Opole zostało wybrane na organizatora wydarzenia nieprzypadkowo. Do pomysłu ulokowania właśnie tu festiwalu namówił innych Jerzy Grygolunas, który zawodowo interesował się tzw. Ziemiami Odzyskanymi, w szczególności Opolszczyzną.
Inauguracyjny koncert odbył się zaledwie cztery miesiące po narodzinach idei, w pozostającym w budowie obiekcie amfiteatru w czerwcu 1963 roku. Już po pierwszej edycji festiwalu wiadomym było, że kreuje on nowe osobistości polskiej muzyki rozrywkowej. Główne nagrody jury zdobyli m.in. Ewa Demarczyk, Bohdan Łazuka czy Agnieszka Osiecka, zaś docenione zostały kompozycje Pod Papugami Czesława Niemena, Rudy Rydz Heleny Majdaniec czy Autostop Karin Stanek, które do dziś mają status ponadczasowych przebojów.
Następne lata festiwalu to era narodzin gwiazd polskiej piosenki. W 1964 roku występem w Opolu ogólnopolską karierę rozpoczęła Anna German, wyśpiewując drugie miejsce utworem Tańczące Eurydyki. Pierwsze kroki na scenie stawiała tu też Maryla Rodowicz, która już od początku swojej drogi muzycznej wzbudzała liczne kontrowersje. W 1968 roku wykonała boso piosenki Co ludzie powiedzą i Zabierz moje sukienki. Rok później po raz pierwszy przyznano nagrodę za debiut. Otrzymała ją piosenkarka i aktorka Stanisława Celińska.
Lata 70. to dekada pod znakiem rozwoju. Do programu wprowadzono nagrody za premiery, przeboje, swojego laureata wybierali także dziennikarze, a przedsięwzięcie zyskało prestiżową rangę dzięki zmianie koncepcji. Produkcję przejęła Telewizja Polska, czyniąc z wydarzenia prawdziwe widowisko. Najbardziej wyjątkowym rocznikiem był 1974. Transmisję telewizyjną przełożono o kilka godzin z powodu przedłużonego meczu Polska – Szwecja podczas Mundialu w RFN, po raz pierwszy koncert poprowadził piosenkarz (w rolę jednego z konferansjerów wcielił się Jerzy Połomski), a choć jury wyłoniło kilkoro zwycięzców, cały kraj był pod wrażeniem brawurowego występu Danuty Rinn z utworem Gdzie Ci Mężczyźni.
Początek lat 80. to czas „Solidarności”, co znalazło odzwierciedlenie w muzyce prezentowanej na festiwalu. W 1981 roku główną nagrodę zdobył Jan Pietrzak za piosenkę Żeby Polska było Polską, która wkrótce stała się hymnem antykomunistycznej opozycji. Rok później koncerty w Opolu nie odbyły się, co spowodowane było obowiązującym w kraju stanem wojennym. W ponad półwiecznej historii przedsięwzięcia taka sytuacja zdarzyła się tylko raz. Po rocznej przerwie festiwal powrócił z impetem, stając się mimo wszechobecnej cenzury, miejscem protestu artystów. W 1985 roku pomimo sprzeciwu władz Maryla Rodowicz zaśpiewała tu jeden ze swoich największych hitów – Niech żyje bal.
Rok 1985 to data szczególna dla związków festiwalu opolskiego z Eurowizją. Nagrodę w konkursie „Debiuty” im. Anny Jantar otrzymał bowiem Mieczysław Szcześniak, reprezentant Polski na Eurowizji 14 lat później, zaś nagroda specjalna za wartości muzyczne orkiestry, którą kieruje powędrowała do Wiesława Pierogórolki, który był dyrygentem podczas polskiej prezentacji w 1996 roku. Cztery lata później KFPP zdominował Jacek Cygan. Piosenki, do których napisał tekst zdobyły pierwszą nagrodę w konkursie „Premiery” oraz nagrodę publiczności. To właśnie on był autorem słów kompozycji To Nie Ja, którą Edyta Górniak wyśpiewała najlepsze dla Polski, drugie miejsce na Eurowizji. Sama artystka wystąpiła na deskach amfiteatru w Opolu rok później, otrzymując wyróżnienie w koncercie „Debiuty” za energiczny i utrzymany w stylu lat 80. utwór Zły Chłopak. Wygrała Katarzyna Skrzynecka, która o Eurowizję również się otarła, zgłaszając się do polskich eliminacji – Piosenka dla Europy w 2009 roku. Ostatecznie TVP zdyskwalifikowała piosenkarkę za naruszenie regulaminu.
XXVII Krajowy Festiwal Polskiej Piosenki był podwójnie eurowizyjny. „Debiuty” wygrała Justyna Steczkowska, objawienie telewizyjne, pierwsza zwyciężczyni formatu Szansa na Sukces, która swój sukces sceniczny kontynuowała rok później jako druga reprezentantka naszego kraju na Eurowizji. Z kolei ta pierwsza została laureatką Nagrody im. Karola Musioła za najlepszą piosenkę przy owacyjnym powitaniu publiczności. Szeroką popularność Edyta Górniak zdobyła właśnie dzięki występowi na Eurowizji, który po 25 latach wspominała w wywiadzie dla eurowizja.org.
Do legendarnych występów Opola należy wykonanie utworu Powiedz zespołu Ich Troje, który został pierwszym singlem grupy szturmującym listy przebojów. Jak powiedział w wywiadzie, opublikowanym na naszej stronie poświęconej 25-leciu Polski na Eurowizji, Marek Sierocki, wieloletni szef redakcji rozrywki w TVP1, pierwszy raz usłyszał tę kompozycję na kilka miesięcy przed czerwcowymi koncertami i po nieudanym występie Piaska w Kopenhadze żałował, że to właśnie nie Michał Wiśniewski z zespołem reprezentował nasz kraj.
Co się odwlekło, to nie uciekło i już w 2003 roku Ich Troje z powodzeniem broniło polskich barw w Rydze. Co ciekawe, pierwsze polskie preselekcje zorganizowane w 2003 roku gościły późniejszych trzech laureatów Festiwalu w Opolu w tym samym roku. Jury uhonorowało grupę Blue Cafe, Superjedynki w kategorii „zespół roku” oraz „przebój roku” wręczono Wilkom, a za najlepszą płytę pop widzowie uznali album Po piąte… A Niech Gadają formacji Ich Troje. Laureatami tej samej edycji zostali późniejsi uczestnicy Krajowych Eliminacji 2004 – Janusz Radek zdobył nagrodę od dziennikarzy, a zespół Łzy od publiczności.
Kolejne lata nie były dla wykonawców związanych z Eurowizją tak szczęśliwe i na następny duży sukces przyszło czekać prawie 15 lat. Po świetnym ósmym miejscu w Sztokholmie, specjalną nagrodę Grand Prix Publiczności „Złote Opole” za wykonanie utworu Jesteś Bohaterem otrzymał Michał Szpak. Było to drugie wyróżnienie z rzędu, które artysta zdobył na deskach w amfiteatru w Opolu – rok wcześniej zwyciężył w koncercie „Premiery”. W ślady Szpaka poszły dziewczyny z zespołu Tulia. Tuż po wygranym konkursie „Premiery” zostały reprezentantkami Polski na Eurowizji. Piosenkarki zajęły jedenaste miejsce w półfinale tegorocznego konkursu w Tel Awiwie.
Przed nami 56. Krajowy Festiwal Polskiej Piosenki w Opolu. Podczas czterech wieczorów odbędzie się sześć koncertów, w tym m.in. specjalny program „Od Opola do Opola”, „Debiuty”, „Premiery” czy „Scena Alternatywna”. Kto wie, może i tym razem jeden z artystów tegorocznego festiwalu już za rok będzie bronił polskich barw na Eurowizji?
Źródła: festiwalopole.tvp.pl, 25lateurowizja.org.
