Eurowizja z roku 1973 zapisała się w historii z wielu powodów. Po raz drugi na Eurowizji wystąpił Cliff Richard, ale znowu nie wygrał. Debiut Izraela wymagał wzmożonych środków ostrożności, a spekulowano nawet, że wokalistka wystąpiła w kamizelce kuloodpornej! Natomiast znacznie większy sukces niż zwycięzca odnotowała po Eurowizji Hiszpania, choć zajęła tylko drugie miejsce. Ten rok był też przełomowy dla kobiet. Co jeszcze wydarzyło się na Eurowizji 1973?
Inspiracją tego odcinka naszego cyklu To była Eurowizja! jest Hiszpania. Dziś rusza bowiem Benindorm Fest 2022, który wyłoni reprezentanta Hiszpanii na Eurowizję 2022. Hiszpanie są mocno spragnieni eurowizyjnego sukcesu, gdyż w ostatnich latach nie wiedzie im się na Eurowizji najlepiej. Chociaż może to problem nie tylko Hiszpanii, lecz niemal całej Wielkiej Piątki. W każdym razie rok 1973 był jednym z tych, gdy Hiszpanii powodziło się doskonale. To była niesamowita Eurowizja pod wieloma względami!
Eurowizja 1973: rok rekordów i zmian
To był osiemnasty Konkurs Piosenki Eurowizji, rozegrany 7 kwietnia 1973 w Nouveau Théâtre w Luksemburgu. Luksemburg wygrał wtedy po raz drugi z rzędu i uważa się, że był pierwszym krajem, który tego dokonał. Cztery lata wcześniej także Hiszpania odnotowała kolejne zwycięstwo rok po poprzednim, jednak w 1969 musiała podzielić się wygraną z trzema innymi państwami w związku z bulwersującym remisem.
Rekord, co do którego nie ma wątpliwości, ustanowił natomiast Izrael. Był to pierwszy występ tego kraju na Eurowizji i na długo zapisał się jako najlepszy debiut w historii konkursu. Izrael zajął bowiem czwartą pozycję. Ten wynik poprawiła dopiero Edyta Górniak, która w barwach Polski zadebiutowała na drugim miejscu Eurowizji 1994!
W tamtym czasie na Eurowizji śpiewano przy akompaniamencie orkiestry. Przez siedemnaście poprzednich lat jej dyrygentami byli zawsze mężczyźni. Dopiero w roku 1973 Eurowizja powitała dwie kobiety w roli dyrygentek. Najpierw orkiestrę poprowadziła Monique Dominique ze Szwecji, a wkrótce po niej Nurit Hirsch z Izraela.
W roku 1973 zmieniono też zasady odnośnie do języka, w którym wykonywano piosenki. Zezwolono bowiem na dowolny jego wybór. Zasadę tę utrzymano do roku 1976, a przywrócono w 1999. Wprowadzono również kilka usprawnień technicznych, między innymi ruchome kamery. Nie były już skierowane wyłącznie na scenę, lecz mogły się obracać. Z kolei Eurowizja 1973 była pierwszą, którą na żywo mogli oglądać widzowie w Turcji.
Debiut Izraela z podwyższoną ostrożnością
Izrael był pierwszym nieeuropejskim państwem, które dołączyło do eurowizyjnej rodziny. Eurowizja 1973 odbyła się jednak zaledwie siedem miesięcy po ataku terrorystycznym podczas letnich igrzysk olimpijskich w Monachium, w którym zginęło jedenastu izraelskich sportowców. Wobec wciąż napiętej sytuacji, delegację izraelską objęto szczególną ochroną i poddawano częstym rewizjom.
Spekulowano nawet, że reprezentantka Izraela wystąpiła w kamizelce kuloodpornej, skrywanej pod luźną sukienką. Co więcej, taka informacja pojawiła się także w oficjalnym przewodniku dla mediów z roku 2004. Wokalistka Ilanit sprostowała jednak te doniesienia i zdementowała plotki o rzekomej kamizelce kuloodpornej.
Troje najlepszych w 1973
Na Eurowizji 1973 ponownie wystąpił Cliff Richard, który miał przynieść Wielkiej Brytanii trzecie trofeum. Szybko stał się faworytem do wygranej, a jego piosenka Power To All Our Friends dotarła do czwartego miejsca brytyjskiej listy singli jeszcze przed Eurowizją. Niestety popularny wokalista zajął dopiero ostatnie miejsce na podium, czyli nawet lokatę niżej niż w roku 1968.
Do zwycięstwa niewiele jednak zabrakło, gdyż wszystkie trzy najlepsze piosenki zdobyły powyżej 120 punktów. Bezkonkurencyjna okazała się jednak Anne-Marie David, która zgromadziła ich 129 i wyśpiewała dla Luksemburga czwarte wówczas zwycięstwo. Piosenka Tu Te Reconnaîtras stała się kultowym przebojem, ale znacznie większą popularnością cieszyła się później piosenka z miejsca drugiego.
Hiszpanii zabrakło na Eurowizji 1973 zaledwie czterech punktów do wygranej, a jednak to Hiszpanie z Mocedades mogą się czuć zwycięzcami. Ich piosenka Eres Tú stała się międzynarodowym przebojem, pokonując pod względem liczby sprzedanych kopii zwycięską kompozycję. Rok później dotarła nawet do dziewiątego miejsca listy Bollboard Hot 100, co dla piosenki hiszpańskojęzycznej jest nie lada sukcesem. Utworowi Eres Tú zarzucano wprawdzie plagiat eurowizyjnej propozycji jugosłowiańskiej z roku 1966, jednak oficjalne oskarżenia nigdy nie wpłynęły.
Eurowizja 1973 w liczbach
Osiemnasty Konkurs Piosenki Eurowizji zgromadził siedemnaście państw, w tym debiutujący Izrael. Zabrakło Malty, która wycofała się po zajęciu ostatniego miejsca dwa ostatnie lata z rzędu, oraz Austrii. Była tego wieczoru tylko jedna prowadząca, Helga Guitton, ale zebrała znakomite recenzje za profesjonalizm i zdolności językowe. Mówiła bowiem płynnie i bez akcentu i po francusku, i po angielsku.
Zwycięzcę Eurowizji 1973 wyłoniło głosowanie jury. Panujące wówczas zasady były jednak bardzo kontrowersyjne. Wszystkie uczestniczące państwa wysłały bowiem do Luksemburga dwóch jurorów, a każdy z nich mógł dowolnie przyznać poszczególnym piosenkom od jednego do pięciu punktów. Pozwalało to na głosowania taktyczne, czyli niskie noty dla konkurencji w nadziei, że reprezentant własnego kraju otrzyma sporo punktów od innych.
W roku 1973 rozdano łącznie 1490 punktów, z czego najwięcej przyznały ich Szwajcaria (105) i Jugosławia (103). Najbardziej powściągliwa w tym głosowaniu była natomiast Portugalia, która obdarowała konkurentów zaledwie 68 punktami. Tylko osiem razy przyznano maksymalne noty po 10 punktów. Po trzy razy trafiły one do Hiszpanii i zwycięskiego Luksemburga, zaś dwukrotnie do Wielkiej Brytanii. Z kolei najczęściej pojawiającą się notą było 5 punktów – rozdano je w sumie 62 razy.
Źródła: eurovision.tv, officialcharts.com, billboard.com, web.archive.org, ynetnews.com, Eurovision media guide 1956-2004
