Eurowizja sprawiła, że mało znany na arenie międzynarodowej Azerbejdżan zyskał znaczenie. Od swojego debiutu na Eurowizji w 2008 roku ten kraj konsekwentnie kwalifikował się do finałów i ostatecznie wygrał ją w 2011 roku. Z pewnością sukces Eurowizji w Azerbejdżanie zachęcił do rozwoju turystyki regionalnej oraz do organizacji i udziału imprez o zasięgu światowym. Z okazji święta dnia niepodległości (18 października) przyjrzymy się, jakie znaczenie ma Eurowizja dla Azerbejdżanu.
Azerbejdżan jest stosunkowo nieznanym krajem w regionie Kaukazu, leżącym na mapie nad Europą Wschodnią i Azją Zachodnią. Pierwsze skojarzenia z nim związane to konflikt z Armenią o region Górnego Karabachu i przemysł eksportu ropy naftowej. Jako państwo byłego ZSRR Azerbejdżan jest postrzegany przez Zachód z pewnym sceptycyzmem. W przeciwieństwie do Estonii, Litwy czy Łotwy nie ma znaczących powiązań z innymi krajami europejskimi. choćby przez czerpanie na przestrzeni wieków z kultury Zachodu. W związku z tym Azerbejdżan korzysta z Konkursu Piosenki Eurowizji w celu projekcji określonego wizerunku, budując tożsamość europejską poprzez swój udział w wydarzeniu.
Historia Azerbejdżanu na Eurowizji: pierwsze sukcesy
Najpierw przyjrzyjmy się krótkiej historii Azerbejdżanu na Eurowizji. Postradziecki kraj po uzyskaniu niepodległości w 1991 roku borykał się z wieloma problemami, głównie wewnętrznymi. Remedium na kłopoty okazał się boom naftowy. Coraz bardziej zamożny Azerbejdżan zainwestował ogromne sumy pieniędzy w rozwój Baku. Następnym krokiem do zmiany wizerunku była organizacja imprez międzynarodowych i udział w nich. Jedną z nich jest naturalnie Eurowizja. Azerbejdżan od zawsze nie szczędził manatów (oficjalna waluta w tym kraju) na występy w konkursie, co z pewnością przyczyniło się do osiągania sukcesów. Elnur i Samir (ESC 2008), reprezentujący kraj w jego debiucie z utworem Day after Day, zajęli ósme miejsce, Aysel i Arash (ESC 2009) z Always zdobyli trzecią pozycję, a 18-letnia Safura (ESC 2010) z kompozycją Drip Drop dotarła do piątej lokaty. Wraz ze wzrostem globalnych cen ropy rosły ambicje Azerbejdżanu.
Historia Azerbejdżanu na Eurowizji: przełomowe zwycięstwo
W 2011 roku Ell i Nikki przywieźli pierwsze zwycięstwo dla Azerbejdżanu. Duet wystąpił z piosenką Running Scared w niemieckim Düsseldorfie, zdobywając 221 punktów i tym samym wygrywając konkurs. Nagle oczy całego świata zostały zwrócone na Azerbejdżan. Niewielki kraj wciśnięty między Iran, Rosję i Turcję został gospodarzem 57. Konkursu Piosenki Eurowizji w Baku, wydając na to wydarzenie prawie 200 milionów dolarów, czyli najwięcej w historii konkursu. W ojczyźnie Sabina Babayeva (ESC 2012) zajęła również wysokie czwarte miejsce z When the Music Dies, a rok później Farid Mammadov niemal otarł się o drugą wygraną dla Azerbejdżanu.
Historia Azerbejdżanu na Eurowizji: chude lata
Koniec złotej ery nastąpił w 2014 roku. Wyniki na Eurowizji spadały wraz z gwałtownymi spadkami globalnych cen ropy. Od tego czasu Azerowie nie zakończyli swojego udziału w pierwszej dziesiątce aż do 2019 roku. W tym czasie najlepszym wynikiem było dwunaste miejsce Elnura w 2015 roku, który zaprezentował się w Wiedniu z piosenką Hour of the Wolf.
Największą porażką dla Azerbejdżanu okazał się rok 2018. Po raz pierwszy artysta z tego kraju nie awansował do finału. Aisel z piosenką X My Heart zajęła jedenaste miejsce w półfinale.
Branding narodowy
Azerbejdżan jest małą, rozwijającą się gospodarką, a uczestnictwo w Eurowizji jest próbą globalnego zaangażowania się w celu uzyskania korzyści ekonomicznych i społecznych. Tym samym wybór piosenki nie ogranicza się jedynie do sfery konkursu, gdy naród dąży do marki na całym świecie. To, jakie znaczenie może mieć muzyka dla postrzegania kraju na arenie globalnej, możemy zaobserwować dzięki masowej popularności piosenki Gangnam Style wykonywanej przez południowokoreańskiego rapera PSY. Ta konkretna propozycja stała się największym eksportem kulturalnym kraju, pomimo znacznych inwestycji rządowych w wydarzenia dyplomatyczne, sportowe i kulturalne, które zostały zaprojektowane w celu wzmocnienia wizerunku Korei Południowej na świecie
Podobnie jest z uczestnictwem Azerbejdżanu w Konkursie Piosenki Eurowizji w 2011 roku, gdzie piosenka Running Scared wydaje się przedstawiać markę „narodowej niewinności”. Odsuwając się od „Matki Rosji”, Azerbejdżan kreuje wizerunek siebie jako chętnych do przyłączenia się do Europy. Stania się bardziej kosmopolitycznym i nowoczesnym narodem, odchodząc od surowej dyktatury i wartości narzuconych przez poprzedni reżim. Godne uwagi jest to, że chociaż utwór nie jest związany z typową kulturą Azerbejdżanu, rząd państwa był w stanie wykorzystać zachodnią ignorancję, aby potwierdzić to działanie jako normę kulturową. Tym samym piosenka ta jest przykładem aspiracji Azerbejdżanu do bycia częścią Europy, mimo rażąco złego stanu respektowania praw człowieka.
Wpływ Eurowizji na Azerbejdżan
Rozwój turystyki
Według statystyk rządowych liczba turystów odwiedzających Azerbejdżan wzrasta od 2008 roku. Najbardziej przełomowy był rok 2012, gdy Baku było gospodarzem Eurowizji. Wtedy to do kraju przybyło prawie dwa razy więcej zagranicznych gości niż przed uczestnictwem w konkursie. Kraj jest kuszącym celem podróży z egzotycznymi świątyniami ognia, płonącymi górami, w których płomienie nigdy nie gasną, i wulkanami błotnymi. Gdy ludzie zdali sobie sprawę z połączenia Europy z Bliskim Wschodem, coraz więcej turystów znalazło powód do odwiedzenia „Krainy ognia”. Dzięki temu więcej odwiedzających doświadczyło słynnej gościnności Kaukazu i jego bogatej różnorodności historycznej i kulturowej. Niestety wraz ze spadkiem cen ropy, liczba turystów również spadła.
Autopromocja
Jako gospodarz Konkursu Piosenki Eurowizji w 2012 roku Azerowie byli w stanie znacznie wzmocnić swoją promocję na arenie światowej. Azerbejdżan, a zwłaszcza Baku, od późnych lat 2000 roku zainwestował znaczne środki w zaznaczenie obecności na arenie międzynarodowej, organizując imprezy sportowe. Były to Mistrzostwa Świata w Gimnastyce Artystycznej w 2005 r., Mistrzostwa Świata w zapasach w 2007 r. i Mistrzostwa Świata kobiet w piłce nożnej w 2012 roku. Warto podkreślić, że w przypadku wspomnianych wydarzeń stolica zainwestowała znaczne własne środki finansowe. Problemem jednak było to iż te przedsięwzięcia miały niszowy, często ekskluzywny charakter. Nie był one w stanie skoncentrować uwagi międzynarodowej opinii publicznej na Baku, a tym samym na Azerbejdżanie. Zmieniło się to wraz z organizacją Konkursu Piosenki Eurowizji w 2012 roku. Konkurs przyciągnął zainteresowanie Zachodu, co pozwoliło mu skutecznie przedstawić światu swoje poczucie własnej wartości. Była to także okazja do pokazania szerokiemu gronu Azerbejdżanu jako niezwykłego miejsca.
Azerbejdżan a Eurowizja 2020
Ictimai, krajowy nadawca w Azerbejdżanie, potwierdził swój udział w Eurowizji 2020 w Rotterdamie. Konkurs w przyszłym roku będzie ich trzynastym udziałem z rzędu od czasu debiutu w 2008 roku. Nadal pozostaje nieznany sposób, w jaki Azerowie wybiorą swojego reprezentanta. Prawdopodobnie będzie to wybór wewnętrzny, podobnie do ostatnich lat, który nadawca przeprowadza od 2015 roku. Wcześniej, w latach 2011-2013 odbywały się także selekcje Milli Seçim Turu oraz talent show Böyük Səhnə w 2014 roku.
W tym roku Azerbejdżan reprezentował Chingiz z piosenkę Truth. Zajął ósme miejsce w Tel Awiwie, przynosząc Azerbejdżanowi najlepszy wynik od 2013 roku.
Źródło: grin.com, theculturetrip.com, eurovisionary.com, escxtra.com
