Belgia jest jednym z krajów założycielskich Konkursu Piosenki Eurowizji. Państwo zadebiutowało razem z samą Eurowizją w 1956 roku. Wyborem piosenki i reprezentanta zaś zajmują się nadawcy RTBF (waloński) oraz VRT (flamandzki), wymieniający się zadaniem co roku. Postanowiliśmy ich porównać!
W świetle rosnących tendencji niepodległościowych we Flandrii – sprawdzamy, jak podział Belgii na dwa regiony ma się do udziału kraju w Konkursie Piosenki Eurowizji.
Struktura wyboru: dlaczego dwóch nadawców?
Państwo jest obecnie jedynym krajem, które posiada aż dwóch nadawców zajmujących się konkursem. Powodem jest to, że Belgia jest federalną monarchią konstytucyjną, którą podzielono na dwa główne regiony językowe: niderlandzkojęzyczną Flandrię, gdzie nadaje VRT (dawniej NIR, BRT, BRTN), a także francuskojęzyczną Walonię z RTBF (dawniej INR, RTB). Obaj nadawcy w powstali w 1930 (radio) i 1953 (telewizja). Podczas debiutu opiekę nad udziałem sprawowała południowa telewizja, ponieważ północna była zajęta Międzynarodowym Festiwalem Piosenki w Wenecji. Od czasu rotterdamskiego konkursu (2020-21) VRT odpowiada za lata nieparzyste, zaś RTBF parzyste.
Flandria i Walonia: kto lepiej wypada wynikowo?
Jedyne zwycięstwo w 1986 Belgia zawdzięcza walońskiemu nadawcy. Wówczas zorganizowano finał narodowy, który wygrała triumfująca później w Norwegii Sandra Kim. Jej zwycięstwo stało się wkrótce tematem sporów. Rok później Eurowizję miały zorganizować obie telewizje, ale pokłóciły się o miejsce koncertu (o czym więcej w dalszej części tekstu). RTBF zapewniło również wszystkie 9 miejsc Belgii w czołowej piątce (1958, 1966, 1978, 1982, 1984, 1986, 2003, 2015, 2017). Flandria z kolei zapewniła 8 razy miejsca w najlepszej dziesiątce. Państwo aż 8 razy zajęło ostatnie miejsce, w tym Flandria aż sześciokrotnie, a Walonia dwukrotnie. Skutkowało to obowiązkowymi pauzami w udziale w 1994, 1997 i 2001.
Sposób wyboru: preselekcje czy wybór wewnętrzny?
W minionym wieku obaj nadawcy praktycznie rok w rok organizowali finał narodowy. Dopiero na początku XXI wieku Walonia wysunęła się na prowadzenie w kwestii wyboru wewnętrznego. Ostatecznie, bilans wygląda następująco: Walonia na 33 udziały (wliczając Eurowizję 2024) poprzez publiczne preselekcje wybrała 23 razy, w tym pięciokrotnie wyłącznie utwór, zaś wybór wewnętrzny padł dziesięciokrotnie. Ostatnie selekcje publiczne poprzez nadawcę RTBF miały miejsce w 2013 roku. Flandria z kolei na 32 udziały głos mieszkańcom i jurorom oddała 28 razy, w tym sześciokrotnie wyłącznie padł tylko wybór piosenki. Na udział z wyborem wewnętrznym zdecydowano się jednak tylko pięciokrotnie (ostatni raz w 2021).
Sprawa języków: niderlandzki, francuski, angielski… czy sztuczny?
W XX wieku zasada była stała: Flandria wysyłała kompozycje w języku niderlandzkim, zaś Walonia we francuskim. Istnieje jednak wyjątek sprzed zniesienia obowiązku śpiewania w językach narodowych w 1999 roku. W latach 1973-1976 zasada również nie istniała. Wówczas, w 1975, z Belgii wysłano mieszankę niderlandzkiego i angielskiego. W 1977, po przywróceniu obowiązku wysyłania utworów w języku narodowym, Belgia (razem z Niemcami) i tak wystawiły kompozycję po angielsku. Wynikało to z faktu, że ogłoszenie powrotu tego punktu regulaminu pojawiło się po preselekcjach w tych państwach. Stąd Europejska Unia Nadawców odpuściła obu nadawcom zmianę.
Od 1999 co roku – VRT wysyła utwory głównie w uniwersalnym angielskim, a RTBF pokusiło się o francuski w piosenkach w 2000 i 2005. Istnieją także ciekawsze przypadki. Walonia na konkurs w 2003 wybrała wewnętrznie zespół Urban Trad z piosenką Sanomi, która była w całości napisana w języku… sztucznym. Był to pierwszy taki przypadek w historii Konkursu Piosenki Eurowizji. Dało to Belgii wysokie, 2. miejsce. Ten sam krok (ale poprzez publiczny wybór) 5 lat później postanowiła począć Flandria. Jednak Ishtar z O Julissi w fikcyjnym języku zakończyli swój udział na 17. pozycji w półfinale.
Eurowizja 1987: sporna organizacja jedynego konkursu w Belgii
Początkowo konkurs miały zorganizować dwie telewizje. Według informacji z kilku źródeł, miało to dać wizerunek zjednoczonego kraju, jednak do tego nie doszło. Powodem były liczne nieporozumienia przede wszystkim odnośnie miejsca, w którym miał się odbyć koncert. RTBF zaproponowała Pałac Stulecia w Brukseli i lodowisko Coronmeuse w Liège. BRT wyznaczyła panel ekspertów, którzy twierdzili, że to Antwerpia jest obiektywnie najlepszym wyborem. Francuskojęzyczny nadawca mocno się temu sprzeciwiał. Poprzez prasę, na łamach dziennika Het Laatste Nieuws 6 października 1986, BRT odpowiedziała: jeśli wniosek BRT nie zostanie wzięty pod uwagę, RTBF będzie musiało samo zorganizować konkurs. 10 dni później stacja ogłosiła organizację widowiska w Brukseli, co poskutkowało spełnieniem obietnicy złożonej przez drugiego nadawcę.
Źródła: VRT, RTBF, angielska i francuska Wikipedia, Eurovisionworld.com, Eurovision.tv, Eurowizja.org