[UPDATE] Policzyć muzykę, czyli klasyfikacja generalna Konkursu Piosenki Eurowizji (część pierwsza)

Rozpoczynamy cykl, w którym bliżej przyjrzymy się historii Konkursu Piosenki Eurowizji, jednocześnie starając się policzyć muzykę. Jest to o tyle trudne, że Eurowizja to ponad 1500 piosenek i szereg zmian w systemie głosowania czy organizacji widowiska.

Na przełomie lat fani opracowywali różne statystyki, aby odpowiedzieć na pytanie, który kraj okazał się najlepszy. Spędziłem kilka dobrych lat i dziesiątki, jak nie setki godzin, analizując wyniki Eurowizji i rozważając wszelkie możliwe scenariusze. Ostateczne udało mi się stworzyć poniższy ranking.

Zasady ogólne, czyli jak powstał ranking?

1. Uwzględniłem wszystkie obecnie istniejące kraje (łącznie 50 państw), które co najmniej raz wystąpiły na Eurowizji

Punkty zdobyte na Eurowizji przez Jugosławię oraz Serbię i Czarnogórę zostały „odziedziczone” przez państwa powstałe po ich rozpadzie. Przykładowo, jeżeli na Eurowizji 1989 Jugosławię reprezentował artysta wystawiony przez telewizję z Chorwacji, punkty za ten rok otrzymuje Chorwacja. Jeżeli zaś w 1983 roku Jugosławię reprezentował artysta od nadawcy z Czarnogóry, punkty zdobywa Czarnogóra.

2. Każda edycja od 1956 roku do 2021 roku oceniana jest w skali od 0 do 100

Punkty przedstawiłem w zaokrągleniu do liczb całkowitych i wyliczyłem proporcjonalnie na podstawie zdobytych miejsc. Zwycięzca zawsze otrzymuje 100 punktów, a ostatnie miejsce 0 punktów (niezależnie od całkowitej liczby uczestników). Pozostałe oceny wyliczyłem proporcjonalnie w zależności od liczby pokonanych państw. Im większa liczba pokonanych piosenek, tym więcej punktów. Tym samym im więcej uczestników, tym więcej warte jest miejsce drugie. Dla przykładu w 1956 roku (pierwsza edycja licząca tylko siedem państw) miejsce drugie warte jest 83 punkty, natomiast w 2008, 2011 i 2018 roku aż 98 punktów.

3. Wszystkie remisy pomiędzy państwami przed 2008 rokiem (od którego remisy są rozstrzygane dla wszystkich miejsc) rozwiązywane są następująco:

• W latach 1956-2002 decyduje liczba najwyższych not, a w ostateczności pozycja startowa.

• W latach 2003-2007 uwzględniam liczbę otrzymanych ocen, ostatecznie pozycję startową.

• Dla opracowania danych z pierwszej edycji konkursu wykorzystałem nieoficjalne wyniki zaprezentowane w książce Complete and Independent Guide to the Eurovision Song Contest autorstwa Simona Barclay’a.

4. Ranking uwzględnia wszystkie etapy konkursu, czyli zarówno półfinały, jak i rundy eliminacyjne z 1993 i 1996 roku

Pierwszy etap eliminacyjny Kvalifikacija za Millstreet w 1993, jak i runda wstępna Eurowizji z 1996 roku zwiększyły liczbę uczestników do kolejno 29 i 30 państw. Tutaj również stworzyłem pełny ranking, uwzględniając także te kraje, które odpadły z dalszej rywalizacji. Dzięki temu Niemcy w moich statystykach figurują jako uczestnicy wszystkich 65. edycji konkursu.

A co z Wielką Piątką i gospodarzem? Jak sprawiedliwie stworzyć pełny ranking Eurowizji z półfinałami?

Automatyczny awans krajów Wielkiej Piątki (w skład której wchodzą Wielka Brytania, Niemcy, Hiszpania, Francja i Włochy) do finału okazał się największym wyzwaniem. Według większości statystyk, na przykładzie 2015 roku, Austria i Niemcy zdobyły kolejno 26. i 27. miejsce (z okrągłym zerem na koncie) na 40 uczestników, co odpowiada uzyskaniu 36 i 33 punktów na 100 możliwych w moim systemie. Pytanie, czy jest to sprawiedliwie, np. względem Malty, która otarła się o awans w półfinale, uzyskując aż 43 punkty? Chyba nie do końca. Dlatego też wpadłem na rozwiązanie, które wytłumaczę, wykorzystując do tego wyniki Eurowizji 2019.

1. Najpierw przyznałem punkty na podstawie wyników półfinałów

• Awans do finału z półfinału – 1 punkt.
• Pokonanie co najmniej jednej piosenki, która awansowała do finału z półfinału – 1 punkt, przy dwóch półfinałach można więc zdobyć maksymalnie 2 punkty.
• Wszystkie kraje, które odpadły w półfinałach otrzymują 0 punktów. Podobnie jak automatyczni finaliści (Wielka Piątka i gospodarz bądź Wielka Czwórka plus czołowa dziesiątka w latach 2004-2007), którzy nie pokonali ani jednej piosenki, która awansowała z półfinału (w latach 2004-2007) lub z pierwszego i drugiego półfinału (od 2008 do 2019 roku).

Dla przykładu – Włochy jako automatyczny finalista pokonały co najmniej jedną piosenkę, która awansowała zarówno z pierwszego oraz drugiego półfinału. Otrzymały więc 2 punkty. Dla porównania Wielka Brytania i Niemcy (również automatyczni finaliści) nie pokonali żadnej piosenki, która awansowała z obydwu półfinałów, mają zatem 0 punktów.

2. Następnie wyliczyłem wartość procentową zdobytych punktów

Po uszeregowaniu państw na podstawie punktów zdobytych za półfinały wyliczyłem wartość procentową wszystkich punktów uzyskanych w konkursie. W tym celu całkowita liczba zdobytych punktów została podzielona przez pulę punktów możliwą do uzyskania.

Przykładowo, z wynikiem 120 punktów na 456 możliwych, Polska zdobywa 26,32%, a Holandia z wynikiem 492 punktów na 960 możliwych otrzymuje 51,88%. Wszystkie kraje zostały następnie uszeregowane od największej wartości do najmniejszej.

3. Na koniec uwzględniłem różnicę w liczbie uczestników w finale i półfinałach  

W tym celu uzyskany wynik procentowy pomnożyłem przez różnicę w liczbie państw do pokonania w półfinałach. W końcu im mniejsza liczba państw, tym większa szansa na zdobycie lepszego wyniku procentowego, gdyż dany uczestnik musi pokonać mniej państw na drodze po zwycięstwo. Kraje w półfinałach, gdzie startowało kolejno 17 (Półfinał 1.) i 18 uczestników (Półfinał 2.), mają więc większą szansę na zdobycie punktów niż automatyczni finaliści, którzy od razu startują w Wielkim Finale, gdzie jest aż 26 państw (spójrzcie na tabelę poniżej).

Jak widzimy, liczba uczestników, których należy pokonać, aby wygrać dany etap, w większym półfinale została podzielona przez liczbę państw do pokonania w mniejszym półfinale. Przykładowo, w drugim półfinale wystąpiło 18 państw (można więc pokonać maksymalnie 17 krajów), w pierwszym 17 państw (16 państw do pokonania), czyli 17 podzielone przez 16 daje wynik równy 1,06. Dlatego państwa, które odpadły w drugim półfinale mają swój wynik procentowy pomnożony przez 1,06, tak, aby wyrównać szanse.

Analogicznie postąpiłem z automatycznymi finalistami, którzy nie pokonali ani jednego półfinalisty, czyli Niemcami oraz Wielką Brytanią. Liczbę procent zdobytych przez nich punktów pomnożyłem przez różnicę pomiędzy państwami do pokonania w finale i najmniej licznym półfinale, a zatem 25 dzielone przez 16 daje 1,56.

Eurowizja 2019: jak prezentują się wyniki?

Po zastosowaniu wszystkich trzech kroków opisanych powyżej udało mi się stworzyć pełny ranking Eurowizji 2019 i przyznać punkty od 0 do 100 na podstawie liczby pokonanych państw. Zwróćcie uwagę, że na każde miejsce przypada tylko jeden kraj, a liczba punktów wzrasta proporcjonalnie o średnio 2-3 punkty co każdą pozycję w rankingu.

Jak widzimy, zwycięska Holandia zdobyła 100 punktów za 100% pokonanych państw (nie uwzględniając samej Holandii oczywiście). Wielka Brytania wylądowała zaś na szarym końcu z 0 na koncie. Polska i zespół Tulia uzyskały ostatecznie 25. miejsce i 40 punktów.

Eurowizja – tabela wszechczasów. Kto jest statystycznie najlepszy?!

W ten sam sposób podsumowałem wszystkie edycje konkursu w pozostałych latach, czyli od 1956 do 2022 roku. Następnie podzieliłem zsumowaną liczbę punktów zdobytą przez dany kraj przez liczbę startów i uzyskałem średni wynik.

Co mówi nam tabela wszechczasów Eurowizji?

• Jak widzimy, ze średnim wynikiem 76,18%, ranking wygrywa Ukraina, a tuż za nią znajdują się Azerbejdżan (73,43%) i Rosja (72,42%). Polska na 32. miejscu ze średnią 46,33%. Ranking zamyka zaś Maroko z wynikiem zaledwie sześciu punktów procentowych.  
  
• Spośród państw Wielkiej Piątki najlepsza jest Wielka Brytania (5. miejsce i 65,94%). Zaraz za nią Włochy na 6. miejscu (64,09%) i Francja na 9. pozycji (60,14%). Z kolei Hiszpania z rezultatem 50,97% zajmuje aktualnie 21. lokatę na 50 państw. Niemcy to njasłabszy kraj Wielkiej Piątki. Pomimo faktu, iż pojawiły się we wszystkich 66. edycjach (licząc także rundę wstępną przeprowadzoną w 1996 roku), zajmują aktualnie 22. miejsce z wynikiem 50,58%.
  
• Z kolei wśród państw, które razem z Polską debiutowały na Eurowizji w Dublinie w 1994 roku, najlepsza jest Rosja (3. miejsce i aż 72,42%). Rumunia jest następna z wynikiem 53,96 punktów i 16. miejscem. Wyżej od nas są także Estonia (23. miejsce i 50,50%) i Węgry ze średnią 47,21% co wystarczyło na 28. pozycję. Gorzej od Polski na 32. miejscu (46,33%) wypadają tylko Litwa (36. miejsce i 41,41%) oraz Słowacja. Nasi południowi sąsiedzi plasują się na przedostatnim 49. miejscu z zaledwie 20,00%.

Eurowizyjne statystyki w ujęciu geograficznym

• Jeżeli chodzi zaś o kraje skandynawskie, najlepsza jest Szwecja na 8. miejscu (63,77%). Następnie Dania (15. miejsce i 53,98%) i Islandia (25. miejsce i 48,38%). Słabo wypada Norwegia (34. miejsce i 45,92%). Najgorsza ze Skandynawii jest zaś Finlandia, która uplasowała się na 44. miejscu i statystycznie pokonuje średnio jedną trzecią stawki (34,64%).
  
• W byłej Jugosławii prym wiedzie Serbia na wysokim 10. miejscu (59,74%). Stosunkowo wysoko jest też Chorwacja (17. miejsce i 52,03%). Najgorzej zaś wypada Czarnogóra – 46. miejsce i 31,93%.
  
• Co ciekawe, aż dwa kraje, które znajdują się w pierwszej piątce rankingu, a mianowicie Australia i Azerbejdżan nie leżą w Europie. Z kolei najlepszym krajem, który miał okazję pojawić się już w pierwszej edycji Eurowizji, są Włochy na 6. miejscu. Spośród państw, które mają na koncie 60 lub więcej startów w konkursie, najlepsza jest Wielka Brytania – na 5. miejscu.
  
• Spośród mikropaństw najwyższą pozycję w rankingu zajmuje Malta (18. miejsce i 51,76%). Następne w kolejności jest Monako (19. miejsce i 51,50%), a czołówkę zamyka Luksemburg (20. miejsce i 51,19%). Najsłabiej wypada San Marino, które plasuje się na czwartym miejscu od końca (47. pozycja i 22,92%).
  
• Spośród reprezentantów Polski najlepiej wypadła Edyta Górniak (2. miejsce i 96 punktów w 1994 roku), potem (!) Michał Szpak (8. miejsce i 83% w 2016 roku). Podium zamyka zaś grupa Ich Troje z 7. miejscem i 76% w 2003 roku. Na czwartym miejscu jest Krystian Ochman – 12. mejsce w tegorocznym finale i 72%. Najsłabiej wypadła Magdalena Tul, która uzyskała jedynie 5% w 2011 roku. W zeszłym roku, Rafał Brzozowski zdobył zaś 26%, czyli trzeci najsłabszy rezultat.

Eurowizja 2022 a odniesienie do statystyk

• Aż pięć państw z pierwszej dziesiątki rankingu zdobyły miejsce w top 10 Eurowizji 2022 (Ukraina, Wielka Brytania, Włochy, Szwecja i Serbia).
• San Marino jest najniżej sklasyfikowanym państwem, który uczestniczył w tegorocznej Eurowizji (47. miejsce i 22,92%).
• Luksemburg jest jedynym krajem, który nie uczestniczył w Eurowizji 2022, choć pojawił się w finale pierwszej historycznej Eurowizji w 1956 roku.

Źródła: www.eurovision.tv; Simon Barclay: Eurovision Song Contest – The Complete & Independent Guide 2010. Silverthorn Press, p. 24; www.senojflags.com; opracowania własne.