Konkurs Piosenki Eurowizji to dla części nadawców priorytetowe wydarzenie. W końcu każdy kraj szuka wielu sposobów na wygraną. Dobry wokalnie piosenkarz, błyskotliwa prezentacja i przyciągająca choreografia często nie wystarczą, by sięgnąć po trofeum. Przyglądając się zwycięzcom w ostatnich latach, można zauważyć, że swój sukces zawdzięczają nie tylko talentowi, piosence i rozrywce, jaką zapewniają. Towarzyszy temu także budowanie wokół siebie historii. Czy to nowy sposób na sukces?
Podejście podjęte przez niektórych artystów w ostatnich latach pokazuje, że potrzebne są odpowiednie narzędzia do osiągnięcia sukcesu w tym największym widowisku muzycznym w Europie. W świadomości społecznej pojawiają się co roku te same myśli, gdy zbliża się Konkurs Piosenki Eurowizji. Który kraj będzie na kogo głosował, niezależnie od piosenki? Czy artysta zawdzięcza wygraną dzięki bieżącym wydarzeniom, a nie dzięki piosence? Jeśli są to faktycznie decydujące czynniki w ostatnich latach, jak zatem tłumaczyć zwycięstwo Ukrainy, Portugalii i Izraela?
Konkurs Piosenki Eurowizji: artyści w centrum ważnych wydarzeń
Jamala wygrała Konkurs Piosenki Eurowizji w 2016 roku z piosenką 1944. Kompozycja wprawdzie odbiegała od tych kojarzonych z Eurowizją, ale przekazała istotną historię. Artystka zapewniała, że tekst utworu odnosi się do jej rodziny i nie ma nic wspólnego z polityką. Opowiada on o dramacie rodzinnym wokalistki, tj. przesiedleniach Tatarów krymskich. Mimo że ważne dla niej były wydarzenia sprzed siedemdziesięciu lat, co sugeruje data w tytule piosenki (rok 1944 jest symboliczny dla rodziny Jamali), te ostatnie z marca 2014 roku stały się tematem do dyskusji. Wtedy to Rosja zaanektowała siłą Krym, który do tej pory był częścią Ukrainy. Sporne terytorium od tej pory do dziś jest pod silną kontrolą Rosji.
Bez względu na to, jak historyczna i osobista jest ta piosenka, wszystko, co związane z Krymem, było bardzo emocjonujące nie tylko na Ukrainie, ale i w Europie. Jamala stała się silnym głosem mówiącym o tym, co dzieje się w tej części świata. Jako potomek ofiar przymusowej deportacji przekazała historię, która znalazła odbicie w aktualnych wydarzeniach. Natomiast emocjonalny występ przykuł uwagę widzów, przenosząc słuchaczy w bolesne dla wielu Tatarów wspomnienia.
Budowanie narracji wokół piosenki opartej na historycznych wydarzeniach mogliśmy także doświadczyć w 2015 roku. Pamięć o setnej rocznicy ludobójstwa Ormian w 1915 roku uhonorowano stworzeniem grupy Genealogy, składającej się z ormiańskich artystów żyjących w diasporze na pięciu kontynentach (piosenkarze pochodzili z USA, Australii, Etiopii, Japonii, Francji oraz Armenii). Głównym motywem było przypomnienie światu o tragicznych wydarzeniach sprzed wieku. Podczas Eurowizji 2015 zespół wykonał piosenkę Face the Shadow. Mimo że w samych słowach nie ma treści politycznych, przekaz występu był nieunikniony, a bardzo świadomie stworzona narracja ułatwia zrozumienie, dlaczego tylu Ormian jest rozsianych po całym świecie.
Konkurs Piosenki Eurowizji: rola mediów w tworzeniu narracji
W 2017 roku reprezentujący Portugalię, Salvador Sobral, w trakcie przygotowań znalazł się w szpitalu. Tym samym podczas większości wystąpień przed samą Eurowizją zastępowała go jego siostra, Luisa Sobral. Wspierała ona swojego brata m.in. podczas prób, ponieważ sam Salvador nie mógł być obecny w Kijowie przez dwa tygodnie z powodu zaawansowanej niewydolności serca. Historia problemów zdrowotnych artysty przedstawiana w mediach chwyciła wielu za serce. Do ostatniego dnia finału wszyscy mieli nadzieję na szybki powrót do zdrowia piosenkarza. W rezultacie wygrała czysta piosenka, bez fajerwerków, wizualizacji i świateł, ale czy kombinacja ballady w języku ojczystym i jazzu wygrałaby bez takiej narracji?
Z drugiej strony mimo, że artysta sam potrzebował pomocy i nie chętnie mówił o swojej chorobie to troszczył się o innych. Za kulisami i podczas konferencji prasowej pojawiał się w koszulce z napisem S.O.S. Refugees (S.O.S. uchodźcy). Wielokrotnie w wywiadach podkreślając jak ważna jest pomoc uchodźcom w Europie, którzy uciekając przed wojną i głodem. Za pomocą migrantom stanęli także w 2018 roku Madame Monsieur z Francji. Ich piosenka na Eurowizję Mercy opowiada o dziewczynce o takim samym imieniu urodzonej na statku ratunkowym z Afryki do Europy. Piosenka stała się nadzieją na lepszą przyszłość dla uchodźców, a sami artyści dostali pochwałę za przedstawienie problemu w nietypowy sposób.
Konkurs Piosenki Eurowizji: głos stojący za ważnym przekazem
Jesteśmy nie do powstrzymania – oświadczyła Conchita Wurst, kiedy wygrała w 2014 roku z Rise Like a Phoenix, stojąc za prawami osób LGBT+. Odpowiedni przekaz ma zatem znaczenie. Podobnie było, gdy Netta i jej piosenka Toy triumfowała w Konkursie Piosenki Eurowizji 2018. Szybka, przebojowa, ale niosąca ze sobą ważne przesłanie, dotyczące przeciwdziałaniu przemocy wobec kobiet i molestowaniu seksualnemu, podbiła Europę. Sama artystka stała się głosem ruchu #metoo z uwagi na jej niezwykłą osobowość. Wiele osób skupiało się na wadze piosenkarki, ale sama Netta nie czuła się przez to zahamowana. Podkreślała to w wywiadach tłumacząc, że to jej najlepszy czas i czuje się seksowna, piękna i wyjątkowa. Dała tym samym do zrozumienia wielu słuchaczom na całym świecie, jak ważna jest akceptacja samego siebie. A Toy to coś więcej niż utwór stojący za prawami kobiet. Jego uniwersalny tekst sprawia, że każdy może interpretować ją na swój sposób.
Szlakiem Netty podążyła w 2019 roku Tamara Todewska z Macedonii Północnej. Jej Proud wygrało głosowanie jurorów, a sama piosenka uważana jest za feministyczny manifest. Mimo że wideo do utworu stawia kobiety w centrum uwagi, sama artystka wyjaśniła, że jego przekaz, aby byli dumni z tego kim są, jest adresowany do wszystkich.
To tylko niektóre z przykładów budowania narracji wokół piosenek na Eurowizji. Można wnioskować, że nie tylko artyści i producenci mają wpływ na przekaz utworów i występów, ale także dziennikarze i widzowie projektują swoje międzynarodowe narracje, także te polityczne. Kompozycje z nowoczesnym brzmieniem, wysokimi dźwiękami, wpadające w ucho nie są wymieniane wśród faworytów do wygranej. Czy dlatego, że Eurowizja jest konkursem na piosenkę z historią? Czy możemy zatem przewidzieć ostateczny wynik na podstawie narracji, która zostanie wykorzystana i jest to jeden ze sposobów na wygraną na Eurowizji?
Źródło: forbes.com, bakercatherine.wordpress.com, timesofisrael.com, escinsight.com, pri.org, eurovoix.com, własne