Z końca lat siedemdziesiątych przenosimy się do 1987 roku, w którym to Włochy reprezentował na Eurowizji z sukcesem duet Umberto Tozzi i Raf. Piosenka Gente di mare w ich wykonaniu zajęła trzecie miejsce i do dziś pozostaje jednym z większych eurowizyjnych hitów. W drugiej odsłonie Tropem Włoskich Gwiazd Eurowizji przyjrzymy się karierze tego pierwszego. A ta zaczęła się na wiele lat przed konkursem.
Umberto Tozzi urodził się 4 marca 1952 roku w Turynie. Jego ojciec był policjantem, a matka gospodynią domową, która poświęciła się wychowaniu trójki dzieci. Przyszły piosenkarz był najmłodszy z rodzeństwa. Jak wielokrotnie podkreślał w wywiadach, rodzina nie była szczególnie zamożna. Jednak dzięki talentowi oraz pomocy brata udało mu się osiągnąć sukces nie tylko we Włoszech, ale i na całym świecie. W artykule przypomnimy więc największe przeboje, dzięki którym artysta stał się rozpoznawalny, ale także dowiemy się, kto zrobił ogromną karierę dzięki piosenkom Tozziego i Rafa (i to na długo przed ich wspólną Eurowizją).
Początki u boku brata
Brat Umberta Franco w latach sześćdziesiątych opuszcza rodzinny dom, aby poświęcić się muzyce. W 1964 roku bierze udział w Festiwalu w Castrocaro, który wygrywa z piosenką Due case, due finestre. Wydarzenie to jest początkiem udanej, lecz niestety krótkiej kariery starszego z braci Tozzich. W 1965 i 1966 roku występuje na Festiwalu Piosenki Włoskiej w San Remo, jednak nie odnosi tam sukcesów. Mniej więcej w tym samym czasie Franco zaprasza do współpracy Umberta, który ma mu towarzyszyć podczas koncertów jako gitarzysta. Młodszy brat dodatkowo działa w zespole Il suo primo amore, którego członkiem z przerwami jest aż do 1975 roku. Dzięki kontaktom nawiązanym przez Franca, Umberto może rozwijać swoje muzyczne umiejętności. Niesprawiedliwym jednak byłoby określenie, że wszystko zawdzięcza on bratu. Młody gitarzysta ma oczywiście talent, co owocuje dołączeniem do zespołu Off Sound, a następnie do grupy La Strana Società.
W późniejszych czasach relacje między rodzeństwem nie należały do najlepszych. W jednym z wywiadów Umberto wyznał, że nie ma kontaktu z bratem, w związku z czym nie będzie słuchać dawanych mu przez niego publicznie rad. Dodał też, że firmy fonograficzne, jak i sam Franco przyczynili się do zrujnowania dobrze zapowiadającej się kariery starszego Tozziego. Stosunki te jednak z czasem uległy poprawie. W 1995 roku Umberto napisał nawet dla brata piosenkę zatytułowaną Ecco Perché. Warto również wspomnieć, że Franco Tozzi w 2019 roku starał się o udział w Festiwalu w San Remo z piosenką I pazzi siete voi. Utwór nie został jednak zakwalifikowany.
Umberto Tozzi jako twórca piosenek
W 1974 roku Tozzi wraz Damianem Dattolim pisze piosenkę Un corpo e un’anima, która w wykonaniu przyszłych uczestników Eurowizji – Wessa i Dori Ghezzi – zwycięża w konkursie Canzonissima. Po tym wydarzeniu Umberto zaczyna być doceniany przede wszystkim jako kompozytor i autor tekstów.
Znajomi wiedzą jednak, że Tozzi ma również talent wokalny. Gdy po raz kolejny prezentuje im swoje najnowsze kompozycje, jeden z nich pyta go, dlaczego sam tego nie zaśpiewa. Umberto przystaje na propozycję, dzięki czemu ma okazję poznać Giancarla Bigazziego – uznanego kompozytora i tekściarza, mającego na swoim koncie między innymi współpracę z Massimem Ranierim (Eurowizja 1971 i 1973). Moment ten należy uznać za przełomowy w karierze Tozziego. Był również znaczący dla samego Bigazziego, który od tej pory zaczyna rozwijać się jako producent muzyczny (na początku lat osiemdziesiątych odpowiada za dwa pierwsze albumy Rafa), a dekadę później – za ścieżkę dźwiękową do nagrodzonego Oscarem filmu Śródziemnomorska sielanka – otrzymuję nominację do nagrody David di Donatello. Współpraca tej dwójki będzie trwać aż do 1991 roku i albumu Gli altri siamo noi.
Pierwszy album, zatytułowany Donna amante mia, zostaje wydany w 1976 roku. Tytułowy singiel odnosi umiarkowany sukces, a sprzedaż płyty jest bardzo słaba. Tozzi wciąż bardziej ceniony jest jako autor tekstów, co sprawia, że po utwory z debiutanckiej płyty sięgają bardziej znani artyści, tacy jak: Riccardo Fogli, Fausto Leali czy Gigliola Cinquetti. Ich wersje stają się czasem popularniejsze od oryginałów.
Umberto Tozzi jako piosenkarz
W 1977 roku Umberto Tozzi bierze udział w konkursie Festivalbar, na którym prezentuje swój nowy utwór – Ti Amo. Piosenka wygrywa i niemal natychmiast staje się hitem. Do dziś jest to również znak rozpoznawczy piosenkarza. Kompozycja chwalona jest również przez krytyków muzycznych, którzy doceniają przede wszystkim wartwę tekstową. Mimo że piosenka opowiada o miłosci, a słowa „kocham cię” powtarzają się ponad pięćdziesiąt razy, to tekstu nie można uznać za kiczowaty czy banalny.
Ti Amo staje się przebojem również zagranicą. Swoją wersję nagrywa między innymi Dalida, a w 1984 roku jako singiel wydaje ją Laura Branigan. Amerykańska piosenkarka ma zresztą upodobanie do włoskich piosenek. W Europie znana jest przede wszystkim z hitu Self Control. Nie wszyscy wiedzą jednak, że oryginalnym wykonawcą piosenki był Raf. Z kolei w Stanach Zjednoczonych większą karierę zrobiła Gloria. Ale o tym za chwilę…
Ti Amo pojawia się na drugiej płycie artysty zatytułowanej È nell’aria…ti amo. Choć całe wydawnictwo zyskało przychylność krytyków, uważali oni, że piosenkarz nie da rady już powtórzyć tak wielkiego sukcesu. Już rok później okazuje się jak bardzo się mylili. Tytułowa piosenka z trzeciej płyty (Tu) również staje się międzynarodowym hitem. Trzeba też jednak docenić, że Umberto umiejętnie dobiera piosenki promujące nowe wydawnictwa. Pozostałe utwory na płycie nie mają już takiego radiowego potencjału.
Trzeci przebój z rzędu
Po wydaniu trzeciej płyty Tozzi nie rezygnuje ze współpracy z Bigazzim. Nie stoi jednak również w miejscu i nawiązuje nowe kontakty muzyczne, między innymi z Gregiem Mathiesonem. Przyjaciel z Kalifornii ukierunkowuje brzmienia na czwartym albumie, ale za całość wciąż odpowiadają tylko Tozzi i Bigazzi. Piosenką promującą zostaje ponownie tytułowy utwór.
Gloria podtrzymuje status gwiazdy i zapewnia Tozziemu kolejny międzynarodowy hit. Trzy lata później swoją wersję na debiutancki album nagrywa Laura Branigan. Cover staje się jej pierwszym wielkim przebojem. Podbija listy przebojów nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale i w Australii czy Wielkiej Brytanii. Dodatkowo zostaje wykorzystany na ścieżce dźwiękowej do filmu Flashdance.
Kolejna płyta pojawia się już w 1980 roku. Zatytułowana po prostu Tozzi pokazuje nowe, bardziej rockowe oblicze artysty. Powstała również we współpracy z kalifornijskimi przyjaciółmi. Piosenką promującą wydawnictwo zostaje Stella stai. Po raz pierwszy tytuł piosenki nie zawiera się w tytule płyty. Album uznawany jest za najdojrzalszy ze wszystkich do tej pory wydanych.
Okres poszukiwań, kryzys i wielki powrót 1987 roku
Po wydaniu płyty Tozzi, Umberto wchodzi w okres tak zwanego eksperymentowania. Równocześnie kontynuuje współpracę z Bigazzim i Mathiesonem. Owocem tego jest album Notte rosa z 1981 roku, na którym rockowe klimaty zostały złagodzone, a część utworów podąża w kierunku new romantic. Rok później premierę ma już siódme wydawnictwo artysty – Eva. Po raz pierwszy jednak od czasu Donna amante mia, piosenka promująca nie odnosi sukcesu. Warto jednak wspomnieć, że utwór Mama doczekał się nowej wersji nagranej przez nikogo innego jak … Laurę Branigan.
Największy kryzys przychodzi w 1984 roku. Płyta Hurrah! spotyka się z dość chłodnym przyjęciem krytyki, a ponadto sprzedaje się w niskim nakładzie. Nie układa się także w życiu prywatnym – Tozzi rozstaje się ze swoją żoną Serafiną Scialò. W wyniku tych wydarzeń artysta robi trzyletnią przerwę.
Powrót następuje w 1987 roku, kiedy to piosenkarz po raz pierwszy decyduje się na wzięcie udziału w Festiwalu w San Remo. Wraz z takimi gwiazdami jak Gianni Morandi i Enrico Ruggeri tworzy nietypowe trio, które z piosenką Si può dare di più uchodziło za faworytów do zwycięstwa. Tak też się stało. Festiwalowy występ był bardzo chwalony zarówno pod względem wokalnym jak i wizualnym. Ważnym aspektem był również tekst, który podejmował takie tematy jak wojna czy problem ubóstwa i głodu. Utwór stał się też ogromnym przebojem, w porównaniu do poprzednich zwycięzców San Remo. Ruggieri planował wykorzystać ten sukces. Powstał pomysł trasy koncertowej podczas której artyści śpiewaliby swoje piosenki w nowych aranżacjach, a efektem końcowym miałoby być wydanie albumu koncertowego. Niestety koncept nie doszedł do skutku z powodu nacisków wywieranych przez wytwórnię, która widziała w tym szybki sposób na zarobienie ogromnych pieniędzy. Przyjaciele liczyli przede wszystkim na możliwość zrealizowania autorskiego projektu, więc w imię zasady „razem wszystko albo nic” zrezygnowali ze wspólnego projektu.
Eurowizja 1987 i Gente di mare
Tego samego roku Umberto Tozzi wraz z Rafem zostają wybrani do reprezentowania Włoch w Konkursie Piosenki Eurowizji. Piosenka Gente di mare została skomponowana przez nich samych, a tekst napisał nie kto inny jak Giancarlo Bigazzi.
Trzydziesta druga edycja Eurowizji odbyła się w Brukseli. Włosi pojawili się na scenie jako siódmi i ostatecznie zajęli trzecie miejsce z 103 punktami na koncie. Otrzymali aż pięć „dwunastek” (Portugalia, Hiszpania, Niemcy, Irlandia, Jugosławia), ale też pięć krajów nie przyznało im ani jednego punktu (Norwegia, Grecja, Holandia, Francja, Dania). Lepiej poradzili sobie tylko reprezentanci Niemiec i Irlandii. Była to właśnie ta edycja Eurowizji, podczas której Johnny Logan odniósł swoje drugie zwycięstwo. Po konkursie Gente di mare stało się przebojem między innymi w Szwajcarii, Szwecji czy Austrii.
Pod koniec roku na światło dzienne wychodzi kolejna płyta Tozziego, zatytułowana Invisible. W jej tworzeniu pomagał między innymi Raf.
Koniec współpracy z Bigazzim
W 1991 roku Tozzi postanowił ponownie wziąć udział w San Remo. Wybór piosenki padł na Un adagio per dirti addio, ale z nieznanych przyczyn Bigazzi podarował ją Marcowi Masiniemu. Ten wykonał ja pod zmienionym tytułem Perché lo fai !? i zajął trzecie miejsce. Umberto poczuł się ponoć bardzo urażony i mimo wysokiej czwartej pozycji, osiągniętej z utworem współtworzonym przez Bigazziego, oraz nagrody za najlepszy tekst, zerwał z nim współpracę. W trakcie festiwalu premierę ma ostatni album będący ich wspólnym dziełem – Gli altri siamo noi.
Umberto Tozzi obecnie
Piosenkarz stale koncertuje oraz wydaje nowe płyty. W 2017 roku z okazji czterdziestolecia premiery Ti Amo, nagrał specjalną wersję przeboju w duecie z Anastacią. Ponadto jest dość częstym gościem Festiwalu w San Remo. W 2019 roku wykonał tam wraz z Rafem między innymi Gente di mare. W tym roku również pojawił się na festiwalowej scenie. Artysta śledzi również Eurowizję. Po zwycięstwie Måneskin pogratulował im na swoim Instagramie.
źródła: allmusic.com, tgcom24.mediaset.it, xoomer.virgilio.it